HOOFDSTUK 5: DYSLEXIE, DYSORTHOGRAFIE, DYSGRAFIE EN DYSCALCULIE

Bij de verwerving van de geschreven taal kunnen problemen opduiken die professionele hulp vragen. Sommige kinderen ondervinden hoofdzakelijk last bij het leren lezen, zij vertonen een dyslexie. Bij andere kinderen vormt spelling het probleem, deze kinderen slagen er maar niet in foutloos te leren schrijven. Zij vertonen een dysorthografie. Dyslexie en dysorthografie komen meestal samen voor. Als gevolg hiervan wordt de term dyslexie gewoonlijk als overkoepelende term gebruikt om zowel een leesprobleem als een schrijfprobleem aan te duiden, ook al kunnen het lezen en schrijven in verschillende mate een probleem vormen.
Nog andere kinderen schrijven wel correct maar hun schrift is zodanig slecht gevormd of vervormd dat het soms quasi onleesbaar wordt. Men zegt dat hun schrift disgrafisch is.
Wanneer er problemen opduiken bij het leren rekenen, spreekt men van een dyscalculie.

1. Lees- en schrijffouten

In de onderstaande paragrafen geven we een antwoord op de vraag of er typische kenmerken zijn in het lees- en schrijfgedrag van kinderen met dyslexie.

1.1 Het spellen

Onderzoek toonde reeds aan dat het verschil tussen dyslectische en niet-dyslectische kinderen qua foutenpatroon hoofdzakelijk van kwantitatieve aard is. Kinderen met dyslexie maken voor alles meer fouten dan hun leeftijdsgenootjes en niet zozeer andere fouten.
Toch moeten we een aantal fouten vermelden die typisch zijn voor dyslectische kinderen:

weglatingen van letters (figuur 5.1: 5. ‘parner’ voor ‘partner’)
substituties van letters (figuur 5.2: 18. ‘zongeres’ voor ‘zangeres’)
addities van letters (figuur 5.3: 15. ‘nootdeboom’ voor ‘notenboom’)
onherkenbare verminkingen van woorden (figuur 5.3: 14. ‘sortaliesen’ voor ‘journalisten’) )

Ook het voorkomen van letteromkeringen (figuur 5.1: 26. ‘apsolute’ voor ‘absolute’) en letterverspringingen (figuur 5.3: 18. ‘ondermening’ voor ‘onderneming’) kunnen een indicatie zijn voor een dyslexie.

1.2 Het lezen

Voor het lezen zou er evenmin een typisch dyslectisch patroon bestaan. Dyslectische kinderen:

lezen trager dan leeftijdsgenootjes
maken meer fouten
maken in de regel geen andere fouten dan deze die men ook bij leeftijdsgenootjes aantreft

De fouten die optreden bij dyslectische kinderen kunnen zich op twee manieren manifesteren:

Spellend lezen
De kinderen zijn in staat om de verschillende letters te benoemen en kunnen deze verklankte letters door auditieve synthese samenstellen tot het bedoelde woord. Gewoonlijk zijn kinderen al aan spellend lezen toe na ongeveer het eerste trimester van het eerste leerjaar. Het wordt een probleem wanneer kinderen op deze manier blijven lezen en de overgang naar herkennend en begrijpend lezen niet maken. (videofragment 5.1, videofragment 5.2)
Radend lezen
De kinderen lezen woorden die lijken op het te lezen woord. (videofragment 5.3: ‘Pim en Loek gaan soms naar het bos om bessen te plukken.’)

Home

Top